algemeen
Zware tegenslag voor Frans Timmermans en zijn partij
Nieuwe peiling: PVV van Geert Wilders grootste partij, zware formatie in het vooruitzicht
Over iets meer dan een maand is het zover: Nederland gaat opnieuw naar de stembus. De campagne draait inmiddels op volle toeren en partijleiders proberen de kiezer met overtuigende standpunten en beloftes aan zich te binden. Wat nu al duidelijk is, is dat de formatie na de verkiezingen een lastige puzzel wordt. In Den Haag lijken partijen elkaar vooral tegen te werken in plaats van samen te zoeken naar oplossingen.
De nieuwste Ipsos-peiling van 15 september werpt een interessant licht op de politieke verhoudingen. Vooral de positie van de PVV van Geert Wilders valt op: zijn partij gaat ruimschoots aan kop, maar dat succes levert meteen ook nieuwe uitdagingen op.
PVV stevig aan de leiding
Volgens Ipsos zou de PVV, als er vandaag verkiezingen zouden zijn, uitkomen op 32 zetels. Dat zijn er weliswaar vijf minder dan tijdens de vorige verkiezingen, maar het is nog altijd genoeg om onbetwist de grootste partij van het land te zijn.
De partij van Geert Wilders staat daarmee ver voor op de concurrentie. Het succes lijkt mede voort te komen uit de duidelijke en scherpe standpunten van Wilders, die een trouwe achterban aanspreken en daarnaast nieuwe kiezers weten te overtuigen.
Maar er doemt direct een probleem op: met wie kan en wil de PVV straks regeren? Zowel GroenLinks-PvdA als de VVD hebben uitgesproken niet in een coalitie met Wilders te willen stappen. Ironisch genoeg lijkt die afwijzing juist een versterkend effect te hebben: hoe vaker partijen afstand nemen van de PVV, hoe meer de partij in de peilingen stijgt.
GroenLinks-PvdA verliest terrein
Een paar weken geleden stond Frans Timmermans met zijn fusiepartij GroenLinks-PvdA nog op 29 zetels. Inmiddels zijn dat er nog maar 23. Dat betekent een flinke terugval voor de politicus die zijn prominente positie in Brussel achterliet om premier van Nederland te worden.
Timmermans profileert zich graag als verbinder, iemand die tegenstellingen wil overbruggen en mensen bij elkaar wil brengen. Maar in de peilingen lijkt die boodschap minder aan te slaan dan gehoopt. Sterker nog: GroenLinks-PvdA moet inmiddels zelfs het CDA voorlaten, dat verrassend terrein wint.
CDA klimt naar 24 zetels
Het CDA van Henri Bontenbal profiteert zichtbaar van de verschuivende verhoudingen. Volgens Ipsos zou de partij nu 24 zetels krijgen, één meer dan GroenLinks-PvdA. Dat is een opvallende ontwikkeling, want de christendemocraten leken de afgelopen jaren juist aan invloed in te boeten.
Bontenbal weet zich echter steeds beter te profileren als een gematigde en betrouwbare factor, die kiezers aanspreekt die zich niet herkennen in de harde toon van partijen als de PVV, maar ook niet volledig warm lopen voor de linkse samenwerking van GroenLinks en PvdA.
VVD in zwaar weer
De VVD, jarenlang de dominante partij in de Nederlandse politiek, lijkt een flinke klap te krijgen. Waar de partij traditioneel altijd bovenaan meedraaide, komt de VVD onder leiding van Dilan Yesilgöz in deze peiling niet verder dan 14 zetels.
Dat is een historisch laag aantal, en het plaatst de partij voor grote uitdagingen. Yesilgöz heeft bovendien al uitgesproken dat de VVD niet in een coalitie wil met de PVV, en ze sluit partijen uit die de hypotheekrenteaftrek willen afschaffen. Daarmee blijven er nog maar weinig serieuze opties over om een meerderheidskabinet te vormen.
Voor kiezers die stabiliteit en ervaring zoeken, is de VVD altijd een logische keuze geweest. Maar het beeld dat nu ontstaat, is dat de partij vooral moeite heeft om zich opnieuw uit te vinden na de lange periode van Mark Rutte als premier.
JA21 verrast met groei
Een opvallende stijger in de peiling is JA21. Bij de vorige verkiezingen kwamen ze niet verder dan één enkele zetel. Nu zouden ze volgens Ipsos kunnen rekenen op 12 zetels. Dat is een spectaculaire groei voor een partij die zich positioneert als alternatief voor kiezers die zich rechts van het midden bevinden, maar niet volledig naar de PVV of Forum voor Democratie willen overstappen.
De partij van Annabel Nanninga en Joost Eerdmans weet zich steeds meer te presenteren als een constructief maar stevig geluid. Hun stijging toont aan dat er ruimte is voor een partij die enerzijds kritisch is op thema’s als migratie en veiligheid, maar zich anderzijds als bestuurlijk capabel profileert.
NSC lijkt uitgespeeld
Waar sommige partijen groeien, lijkt het doek te vallen voor NSC van Pieter Omtzigt. Bij de vorige verkiezingen haalde de partij nog 20 zetels, maar in de laatste peiling staat de teller op 0.
Dat is een dramatische daling, die laat zien hoe snel politieke steun kan verdampen. NSC wist vorig jaar veel kiezers aan zich te binden met het verhaal van Omtzigt als oprechte en onafhankelijke politicus, maar interne problemen en onduidelijkheid over de koers lijken de partij fataal te zijn geworden.
Forum voor Democratie en kleinere partijen
Forum voor Democratie (FVD) krijgt er volgens Ipsos een zetel bij en komt daarmee uit op 4 zetels. Thierry Baudet droeg onlangs het fractievoorzitterschap over aan Lidewij de Vos, maar blijft een invloedrijke figuur binnen de partij.
Andere partijen zoals BBB van Caroline van der Plas, DENK van Stephan van Baarle en de Partij voor de Dieren van Esther Ouwehand staan in de peiling allemaal op 4 zetels. Daarmee lijken deze partijen stabiel aanwezig, zonder grote sprongen vooruit of achteruit.
Lastige formatie in het vooruitzicht
De peiling maakt duidelijk dat de komende formatie extreem ingewikkeld zal worden. De PVV is weliswaar de grootste, maar veel partijen weigeren samenwerking. GroenLinks-PvdA en de VVD sluiten Wilders uit, terwijl de VVD zelf ook nog eens een deel van de linkse partijen niet als serieuze partners ziet.
Een coalitie smeden wordt daardoor een enorme uitdaging. Mogelijk moeten er creatieve oplossingen worden gezocht, zoals een minderheidskabinet of een brede samenwerking van partijen die elkaar normaal gesproken niet opzoeken.
Wat betekent dit voor de kiezer?
Voor de kiezer schetsen de peilingen een beeld van een politiek landschap dat versnipperd en gepolariseerd blijft. Grote machtsblokken ontbreken, en het vertrouwen in traditionele partijen lijkt af te nemen.
Toch geeft de situatie ook aan dat er veel te kiezen valt. Van rechts tot links, van grote gevestigde namen tot kleinere partijen: er is voor elke kiezer een optie die aansluit bij specifieke zorgen of wensen.
De vraag blijft echter: wie is straks bereid om over de eigen schaduw heen te stappen om tot een stabiel bestuur te komen?
Conclusie
De laatste Ipsos-peiling van 15 september laat zien dat de PVV van Geert Wilders met 32 zetels onbetwist de grootste partij is, maar ook dat dit succes direct leidt tot grote formatiedilemma’s. GroenLinks-PvdA zakt terug naar 23 zetels, het CDA wint terrein met 24, en de VVD blijft steken op 14. Tegelijkertijd verrast JA21 met 12 zetels, terwijl NSC volledig wegzakt naar 0.
De politieke kaarten liggen daarmee volledig anders dan een jaar geleden. Wat dit betekent voor de toekomst van ons land, zal de komende verkiezing en vooral de daaropvolgende formatie uitwijzen. Eén ding staat vast: het wordt een politieke herfst vol spanning, strategische keuzes en mogelijk onverwachte wendingen.
