Experts delen hun verwachting voor de kerstperiode: mogelijk meer verspreiding van ziekte

Zorg om ‘supergriep’ neemt toe: experts waarschuwen voor drukke winterperiode in Nederland

In Engeland is de gezondheidszorg in verhoogde staat van paraatheid door een opvallend sterke toename van griepgevallen. De Britse gezondheidsdienst NHS spreekt inmiddels openlijk over een mogelijk zwaar winterscenario, waarbij z!ekenhuizen extra onder druk kunnen komen te staan. Ook Nederlandse deskundigen volgen de ontwikkelingen nauwlettend en sluiten niet uit dat een vergelijkbare situatie zich in Nederland kan voordoen, mogelijk al rond de feestdagen.

Hoewel er op dit moment in Nederland nog geen sprake is van een uitzonderlijke situatie, zijn virologen en immunologen het erover eens dat waakzaamheid geboden is. Griepvirussen houden zich immers niet aan landsgrenzen, en eerdere winters hebben laten zien hoe snel een golf zich kan verplaatsen.

Ongebruikelijk hoge aantallen z!ekenhuisopnames in Engeland

De zorgen in het Verenigd Koninkrijk zijn niet uit de lucht gegrepen. Recente cijfers laten zien dat vorige week meer dan 2.600 mensen met griepklachten in het z!ekenhuis lagen. Voor deze tijd van het jaar is dat een opvallend hoog aantal. Normaal gesproken piekt het griepseizoen later in de winter, vaak pas in januari of februari.

Britse media spreken inmiddels over een mogelijk “worst case scenario” richting december, mede omdat de druk op de zorg traditioneel al toeneemt in de wintermaanden. De combinatie van griep, andere luchtweginfecties en een volle z!ekenhuiskalender maakt de situatie extra uitdagend.

Wat is de ‘supergriep’ waarover wordt gesproken?

De term ‘supergriep’ klinkt spectaculair, maar deskundigen benadrukken dat het hier niet gaat om een volledig nieuw virus. Het betreft een variant van het bekende influenza A-virus, specifiek het H3N2-type. Deze variant circuleert al langer, maar heeft zich genetisch aangepast.

Volgens griepexpert Ted van Essen, voorzitter van de Nederlandse Immunisatie Stichting, is het virus niet per definitie gevaarlijker dan eerdere griepvarianten. “Het grote verschil zit vooral in de besmettelijkheid,” legt hij uit. “Veel mensen zijn de afgelopen jaren minder in aanraking gekomen met griepvirussen, waardoor de algemene weerstand lager ligt.”

Die verminderde groepsimmuniteit maakt het voor het virus makkelijker om zich snel te verspreiden, vooral in dichtbevolkte gebieden en tijdens periodes waarin mensen veel binnenshuis samenkomen.

Waarom het griepvaccin dit jaar minder goed aansluit

Elk jaar wordt het griepvaccin aangepast op basis van internationale voorspellingen. Wereldwijd wordt gemonitord welke varianten in omloop zijn, met name in Azië, waar het griepseizoen vaak eerder begint. Op basis daarvan wordt bepaald welke stammen in het vaccin worden opgenomen.

Immunoloog Ger Rijkers legt uit dat dit systeem normaal gesproken goed werkt, maar niet feilloos is. “Het blijft een voorspelling,” zegt hij. “Soms blijkt later dat een andere variant dominant wordt dan verwacht. Dat lijkt dit jaar het geval.”

Dat betekent niet dat het vaccin nutteloos is. Integendeel: het biedt nog steeds bescherming tegen ernstige klachten en complicaties, vooral bij mensen met een verhoogd risico. Wel kan het zijn dat het minder effectief is in het volledig voorkomen van besmetting.

Situatie in Nederland: nog rustig, maar alertheid groeit

In Nederland zijn de cijfers momenteel nog relatief stabiel. Er is geen sprake van een plotselinge toename van z!ekenhuisopnames door griep. Toch wijzen experts erop dat dit snel kan veranderen, zeker gezien de ervaringen in het Verenigd Koninkrijk.

“Je kunt er vrijwel zeker van zijn dat deze variant ook hier opduikt,” zegt Van Essen. “Dat gebeurt elk jaar: wat in Engeland speelt, volgt vaak later op het Europese vasteland.”

De afgelopen jaren kende Nederland een relatief mild griepseizoen, mede door gedragsveranderingen zoals thuiswerken en meer aandacht voor hygiëne. Nu die maatregelen grotendeels zijn losgelaten, is de kans groot dat griepvirussen weer meer ruimte krijgen.

Wie lopen het meeste risico?

Net als bij eerdere griepseizoenen zijn vooral kwetsbare groepen extra gevoelig voor complicaties. Daaronder vallen ouderen, mensen met hart- en longaandoeningen, mensen met een verminderde weerstand en chronisch z!eken.

Voor deze groepen blijft vaccinatie sterk aanbevolen. Ook mensen die regelmatig in contact komen met kwetsbaren, zoals mantelzorgers en zorgpersoneel, spelen een belangrijke rol in het beperken van verspreiding.

Rijkers benadrukt dat jonge, gezonde mensen meestal mildere klachten ervaren, maar wel een belangrijke schakel zijn in de verspreiding. “Zij merken soms nauwelijks dat ze z!ek zijn, maar kunnen het virus ongemerkt doorgeven.”

Kerstperiode als mogelijk kantelpunt

De komende feestdagen vormen een extra aandachtspunt. Kerst en oud en nieuw zijn momenten waarop families samenkomen, vaak met meerdere generaties tegelijk. Dat maakt deze periode gevoelig voor verspreiding van luchtweginfecties.

“Vanuit virologisch oogpunt is kerst een ideaal moment voor griep,” zegt Rijkers. “Veel mensen dicht op elkaar, binnen, soms in slecht geventileerde ruimtes. Vooral ouderen lopen dan risico.”

Deskundigen pleiten niet voor het afzeggen van bijeenkomsten, maar wel voor bewust omgaan met klachten. Wie zich niet fit voelt, doet er goed aan extra voorzichtig te zijn, zeker in contact met kwetsbare familieleden.

Wat kun je zelf doen?

Hoewel griep nooit volledig te voorkomen is, zijn er wel maatregelen die het risico kunnen verkleinen:

• Blijf thuis bij duidelijke klachten

• Was regelmatig handen

• Ventileer woonruimtes goed

• Overweeg vaccinatie als je tot een risicogroep behoort

• Wees extra alert rond ouderen en chronisch z!eken

Het zijn eenvoudige stappen, maar ze kunnen een groot verschil maken in de verspreiding van het virus.

Geen reden voor paniek, wel voor realisme

Zowel Van Essen als Rijkers benadrukken dat paniek niet nodig is. Griep is een bekend seizoensvirus en de zorg is erop voorbereid. Wel is het verstandig om realistisch te blijven en rekening te houden met een drukke winter.

“Na jaren waarin griep minder aanwezig was, moeten we misschien weer even wennen,” zegt Van Essen. “Maar met aandacht, voorbereiding en gezond verstand kunnen we veel problemen beperken.”

Of Nederland daadwerkelijk te maken krijgt met een zware griepgolf rond kerst, zal de komende weken duidelijk worden. Eén ding staat vast: de ontwikkelingen in Engeland worden hier nauwlettend gevolgd.