Wanneer privacy kind speeltje wordt: het ongemakkelijke verhaal achter kijkcijfers en kinderbeelden

Het televisieprogramma BOOS is misschien niet ieders favoriete kijkvoer, maar het weet als geen ander gevoelige en vaak onderbelichte thema’s aan te kaarten. Een recent onderwerp dat felle reacties oproept, is het gebruik van kinderen in zogeheten vlogfamilies: gezinnen die hun dagelijks leven vrijwel volledig vastleggen en delen via platforms als YouTube en TikTok. Wat voor sommigen onschuldige content lijkt, is volgens presentator Tim Hofman en zijn redactie het topje van een veel dieper probleem.

Vlogkinderen voor de views

In veel Nederlandse huiskamers zijn vloggezinnen inmiddels geen onbekend fenomeen meer. De kinderen van deze gezinnen zijn letterlijk met een camera in hun gezicht opgegroeid: van hun eerste stapjes tot hun eerste schooldag — alles wordt gedeeld met een publiek van duizenden, soms miljoenen mensen.

Het principe is simpel: hoe meer kijkers, hoe hoger de opbrengsten. Advertentie-inkomsten, merchandise, samenwerkingen: het levert veel op. Maar wat blijft er over van de privacy van een kind, als de camera altijd draait? En wat betekent het voor hun ontwikkeling wanneer zij op jonge leeftijd al leren dat ‘leuk zijn op beeld’ samenhangt met waardering?

De grens van onschuld

In sommige video’s zijn kinderen te zien tijdens kwetsbare, alledaagse momenten. Zoals het aandoen van een pyjama, het spelen in badkleding of zelfs scènes waarin ze huilen, ruzie maken of streng worden toegesproken. Momenten die in elk gezin voorkomen, maar die in deze context ongewild een publiek karakter krijgen.

Volgens Tim Hofman is het onbegrijpelijk dat ouders deze beelden überhaupt online plaatsen. Zijn zorg gaat verder dan alleen de emotionele schade voor het kind. Hij wijst op de risico’s van hergebruik in kringen waar niemand bij stil wil staan — denk aan mensen met verwerpelijke motieven die deze beelden downloaden, verspreiden of zelfs misbruiken.

“Je zou denken dat dit een wake-up call is,” aldus Hofman. “Maar zolang de views blijven stijgen, lijkt het morele kompas bij sommige vlogouders ernstig te haperen.”

De bikini-discussie: cultuur versus context

Het debat over kinderen in badkleding komt niet alleen vanuit BOOS. Er is ook kritiek van andere kanten — maar met een heel andere toon en intentie. Zo haalde Kaoutar Tajjiou, een opiniemaker die zich vaker uitspreekt over de westerse levensstijl, het nieuws vanwege haar felle uitspraken over Nederlandse ouders. Haar kritiek: dat ouders hun dochters in bikini’s laten rondlopen is, volgens haar, ‘mensonterend’.

Ze stelt dat jonge meisjes helemaal bedekt zouden moeten zijn, ook op het strand. In haar visie is badkleding niet gepast voor kinderen, omdat het hun waardigheid zou aantasten. Ze pleit voor alternatieven: bedekkende zwemkleding of zelfs iets wat lijkt op een skipak.

Respect of bemoeienis?

De reacties op Tajjiou’s uitspraken variëren van steun tot ongeloof. Voorstanders stellen dat ze een punt heeft: waarom zouden we kinderen op jonge leeftijd al seksualiseren door hen in bikini’s te steken? Tegenstanders vinden dat ze een culturele norm wil opleggen die haaks staat op de Nederlandse waarden van vrijheid, eigenheid en ontspanning.

Maar de grotere vraag is: waar ligt de grens tussen bescherming en bemoeienis? Tussen opvoeden en oordelen?

In Nederland is het heel gebruikelijk dat kinderen op warme dagen badkleding dragen in openbare zwembaden, op het strand of bij een plas. Niet omdat het sexy moet zijn, maar omdat het praktisch is en past bij de context van zorgeloos kind-zijn. Om dat te bestempelen als ‘mensonterend’ gaat voor veel mensen te ver.

De gedeelde zorg

Toch is er een ongemakkelijke overlap tussen de zorgen van Hofman en Tajjiou. Hoewel hun invalshoeken en culturele referentiekaders totaal anders zijn, wijzen ze beide op een onderliggende kwetsbaarheid: de manier waarop jonge kinderen in beeld worden gebracht, kan schadelijk zijn — op korte én lange termijn.

Waar Hofman vooral hamert op de impact van publieke zichtbaarheid en het misbruik van beelden, wijst Tajjiou op het bredere maatschappelijke effect van normalisering. Wat zij ziet als ‘ontkleding’, interpreteren anderen als onschuldig zomerplezier. Maar misschien raken beide kampen aan dezelfde kern: wie bepaalt wat nog veilig en respectvol is als het gaat om kinderen?

De belangrijke rol van ouders

Ouders dragen een grote verantwoordelijkheid als het gaat om de online zichtbaarheid van hun kinderen. Niet alleen wat kinderen zelf plaatsen is belangrijk, maar vooral wat ouders namens hen delen. Veel jonge kinderen begrijpen nog niet wat het betekent om wereldwijd zichtbaar te zijn. Ze kennen begrippen als ‘views’ of ‘algoritmes’ niet en overzien de mogelijke gevolgen van hun digitale voetafdruk nauwelijks.

Juist daarom ligt de verantwoordelijkheid bij de ouders. Zij moeten zich steeds opnieuw afvragen: deel ik dit voor mijn kind, of vooral voor mijn volgers? En is dit echt iets waarvan mijn kind later blij wordt dat het online staat?

Wetgeving en groeiende bewustwording

In sommige landen wordt inmiddels gewerkt aan wetgeving om kinderen beter te beschermen tegen onbedoelde online risico’s. Zo is het in Frankrijk sinds 2020 verboden om jonge kinderen zonder duidelijke toestemming en toezicht in vlogs of andere online content te laten verschijnen. Ouders kunnen daar zelfs aansprakelijk worden gesteld als hun kind schade ondervindt van die zichtbaarheid.

Deze ontwikkelingen benadrukken hoe belangrijk het is dat ouders niet alleen delen vanuit enthousiasme, maar ook vanuit zorg en verantwoordelijkheid.

In Nederland zijn dit soort regels er nog niet. Wel groeit het besef dat kinderen een eigen recht op privacy hebben, ook als ze zelf nog te jong zijn om dat te begrijpen. En dat is een stap in de goede richting.

Wat willen we als samenleving?

Het debat over vlogkinderen, badkleding en grenzen roept uiteindelijk een bredere vraag op: wat willen we als samenleving uitdragen? Willen we onze kinderen leren dat hun waarde ligt in hoe vaak ze bekeken worden? Of willen we hen de ruimte geven om onbezorgd, veilig en privé op te groeien?

Misschien begint dat met iets simpels: een beetje terughoudendheid. Iets minder delen. Iets vaker kiezen voor een herinnering in je hoofd, in plaats van in de cloud. En als we dan toch iets willen delen, laten we dan vooral kijken naar de boodschap achter de beelden — en niet alleen naar het aantal views.