Hepatitis A-uitbraak door bevroren blauwe bessen: hoe veilig is ons voedsel nog?

In Nederland heerst grote bezorgdheid over voedselveiligheid na een uitbraak van hepatitis A, vermoedelijk veroorzaakt door besmette bevroren blauwe bessen. Tussen november 2024 en februari 2025 werden er maar liefst 24 meldingen van de infectie geregistreerd. Acht van de getroffen personen moesten zelfs worden opgenomen in het z!ekenhuis.

Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) bevestigde dat de besmettingen verband houden met het consumeren van bevroren blauwe bessen. Opvallend is dat 19 van de 24 patiënten producten van supermarktketen Albert Heijn hadden gekocht. Dit leidde op 13 januari 2025 tot een landelijke waarschuwing, waarbij klanten dringend werden geadviseerd om de betreffende diepvriesbessen niet meer te consumeren.

Albert Heijn reageerde door het product direct uit de schappen te halen en consumenten te vragen hun bevroren bessen niet te gebruiken. De waarschuwing werd later ingetrokken, omdat de incubatietijd van hepatitis A inmiddels voorbij was. Hoewel er geen nieuwe besmettingen meer worden verwacht, houdt het RIVM nog altijd rekening met late meldingen van mensen die mogelijk al eerder z!ek zijn geworden.

De uitbraak roept belangrijke vragen op over voedselveiligheid, vooral als het gaat om bevroren producten. Hoe kon dit gebeuren? En hoe kunnen consumenten zichzelf beter beschermen tegen voedselinfecties?

---

Hepatitis A: wat is het en hoe raak je besmet?

Hepatitis A is een zeer besmettelijke leverinfectie die wordt veroorzaakt door het hepatitis A-virus (HAV). In tegenstelling tot hepatitis B en C is deze variant niet chronisch, maar de symptomen kunnen ernstig en langdurig zijn.

De infectie wordt overgedragen via de feco-orale route, wat betekent dat het virus zich verspreidt via verontreinigd voedsel, water of contact met een besmet persoon. In dit geval zijn waarschijnlijk besmette blauwe bessen de oorzaak van de uitbraak geweest.

Symptomen van hepatitis A kunnen zijn:

Vermoeidheid
Lichte koorts
Buikpijn en misselijkheid
Geelzucht (gele verkleuring van de huid en ogen)
Donkere urine en lichtgekleurde ontlasting

De incubatietijd – de periode tussen besmetting en het verschijnen van de eerste symptomen – varieert tussen 15 en 50 dagen. Hierdoor kunnen mensen besmet raken zonder het direct door te hebben.

Het goede nieuws is dat hepatitis A geen blijvende leverbeschadiging veroorzaakt en dat de meeste mensen na een paar weken tot maanden volledig herstellen. Toch kan de z!ekte zeer ernstig verlopen, vooral bij oudere mensen of personen met een verzwakt immuunsysteem.

---

Hoe raakten de blauwe bessen besmet?

De besmetting van bevroren blauwe bessen is een schokkende ontwikkeling, maar helaas geen zeldzaamheid. Voedselinfecties door bevroren fruit en groenten komen vaker voor en worden meestal veroorzaakt door:

Besmetting tijdens de teelt – Het hepatitis A-virus kan in het irrigatiewater van de bessen zitten, vooral als dat water wordt verontreinigd met menselijke of dierlijke uitwerpselen.

Slechte hygiëne bij verwerking – Als arbeiders die de bessen plukken of verwerken niet goed hun handen wassen, kunnen ze het virus overbrengen op het product.

Onvoldoende kwaliteitscontroles – Hoewel er strenge voedselveiligheidsnormen zijn, worden er soms partijen fruit geïmporteerd uit landen waar hygiëne minder strikt wordt gehandhaafd.

Het is nog onduidelijk waar precies in de productieketen de besmetting heeft plaatsgevonden. Albert Heijn heeft aangegeven dat ze samen met leveranciers en voedselautoriteiten onderzoeken hoe de besmetting kon optreden en welke maatregelen genomen kunnen worden om herhaling te voorkomen.

---

Albert Heijn onder vuur: hoe kon dit gebeuren?

Supermarktketen Albert Heijn kreeg de volle laag na de ontdekking van de besmette blauwe bessen. Klanten waren verontwaardigd en vroegen zich af waarom de bessen überhaupt in de schappen belandden.

Dit is niet de eerste keer dat Albert Heijn een product terugroept vanwege gezondheidsrisico’s. In de afgelopen jaren heeft de keten al meerdere keren voedingsmiddelen moeten terughalen vanwege mogelijke verontreinigingen.

De supermarkt probeerde de situatie onder controle te krijgen door de besmette bessen direct uit de verkoop te halen en consumenten op te roepen het product terug te brengen of weg te gooien.

De terugroepactie werd breed uitgemeten in de media, waardoor de druk op Albert Heijn om uitleg te geven steeds groter werd.

Een klant reageerde boos op social media:

“Dit is belachelijk! We betalen al zoveel voor ons eten, en nu moeten we ook nog bang zijn dat we z!ek worden van iets simpels als blauwe bessen?!”

Hoewel de waarschuwing later werd ingetrokken omdat de incubatietijd verstreken was, blijft het incident een grote smet op de reputatie van Albert Heijn.

---

Hoe kunnen consumenten zichzelf beschermen?

Na dit incident vragen veel mensen zich af: hoe kunnen we onszelf beschermen tegen besmet voedsel?

Was bevroren fruit voor gebruik – Hoewel bevroren fruit vaak als direct eetbaar wordt verkocht, kan het wassen met water of een mild desinfecterend middel helpen om mogelijke z!ekteverwekkers te verwijderen.

Verhit voedsel waar mogelijk – Het hepatitis A-virus wordt geïnactiveerd bij temperaturen boven de 85°C. Door je fruit in een smoothie of warme gerechten te verwerken, verklein je de kans op besmetting.

Houd voedselwaarschuwingen in de gaten – Supermarkten en voedselautoriteiten publiceren regelmatig terugroepacties en waarschuwingen. Controleer deze voordat je een product gebruikt.

Houd je hygiëne op peil – Was altijd goed je handen na het hanteren van rauwe producten en zorg dat je keukengerei en snijplanken schoon zijn.

Overweeg vaccinatie – Voor mensen die veel reizen of een verhoogd risico lopen, kan een hepatitis A-vaccinatie uitkomst bieden.

---

Wat betekent dit voor de voedselindustrie?

Dit incident laat opnieuw zien dat er striktere controles nodig zijn op geïmporteerde voedingsmiddelen. Voedselveiligheid zou topprioriteit moeten zijn, maar blijkt nog te vaak een zwakke schakel in de voedselketen.

De vraag blijft: hoeveel van deze besmettingen worden niet ontdekt? Voor consumenten is het belangrijk om alert te blijven, maar de verantwoordelijkheid ligt uiteindelijk bij de voedselindustrie zelf.

Wat vind jij van dit hele incident? Moeten supermarkten strenger gecontroleerd worden? Of is het simpelweg een risico dat we accepteren bij bewerkte en bevroren voedingsmiddelen?

Praat mee in de reacties op Facebook!